آموزش کودکان کم شنواهمواره با باورهای متضادی پیرامون روش آموزشی مناسب روبرو بوده است. مربیان بیش از همه به دو روش اعتقاد داشته اند روششفاهی و روش دستی (اشاره) (آلپینر و مک کارتی، 2002). روش شفاهی کودکان کم شنوارا با تأکید بر استفاده از باقیمانده ي شنوایی، گفتار و لب خوانی آموزش می دهد و طرفداران روش دستی بر استفاده از ايما و اشاره برای آموزش کودکان کم شنواتأکید دارند. گروه دیگری نیز به روش ارتباط کلی معتقدند که در واقع استفاده از هر دو روش شفاهی و اشاره را مد نظر قرار می دهد. البته میزان استفاده و تأکید بر گفتار یا اشاره در برنامه های مختلف و کشورهای مختلف که از ارتباط کلي استفاده می کنند متفاوت است. می توان گفت در طیف رویکردهای ارتباطی با کودکان کم شنوا، ارتباط کلي نقطه ي برآیند دو سر این طیف یعنی روش شفاهی و روش اشاره است .
رویکردها ،روشهای ارتباطی مختلفی در دست است که شواهد نشان داده است هریک برای بعضی از کودکان بسیار موثر واقع می شوند.تلاشهای بسیاری شده است که روشی کلی جهت انتخاب روش ارتباطی مناسب در اختیار کارشناسان و والدین قرار داده شود.
به تازگی چارچوبی در دانشگاه گالادت مطرح شده که نگاهی جدید به این انتخاب دارد.رویکردهای ارتباطی در طیفی قرار دارند که شامل پنج نقطه اصلی و تعداد بسیار زیادی رویکرد در طول این طیف است. این پنج نقطه اصلی عبارتند از :
– روشهای کاملا دیداری(یعنی تکیه فرد کاملا بر اطلاعات بینایی اش است):زبان اشاره
– روشهای بیشتر دیداری با استفاده کمی از اطلاعات شنوایی:بیشتر زبان اشاره +کمی ارتباط کلامی.
– روشهایی که از اطلاعات دیداری(زبان اشاره)وشنوایی(گفتار) به یک میزان استفاده می کنند:استفاده از زبان اشاره و ارتباط کلامی به یک میزان.
– روشهای بیشتر شنوایی(از طریق گفتار با استفاده کمی از اطلاعات بینایی (از طریق اشاره یا گفتار خوانی)برای واضح تر کردن گفتار استفاده میکنند.در این – – روشها درک گفتار ،استفاده از تکنیکهایی نظیر آموزش گفتار خوانی میسر است:اکثرا ارتباط کلامی همراه با کمی اشاره برای وضوح بیشتر کلام.
– روشهای کاملا شنوایی(تاکید اصلی بر اطلاعات شنوایی از طریق زبان گفتاری است اما از نشانه های بینایی هم اندکی استفاده می شود):فقط استفاده از ارتباط کلامی.
نکته مهم این است که در این نوع تعریف ،روشها مشخص نمی شوند فقط تاکید بر کودک و مشخصات ارتباطی اوست.
| روش شفاهي ــــــــــ ارتباط كلي ــــــــــ روش دستي |
انتخاب روش ارتباطی
پس از شناسایی کم شنوایی و در آغاز روند توانبخشی لازم است والدین تصمیم بگیرند از چه رویکردی مایل اند برای فرزند خود استفاده کنند. کارشناسان و متخصصین لازم است با والدین در این انتخاب همراهی کنند.در اینجا روش تازه ای ارائه میشود.که شامل چند مرحله و به این ترتیب است:
– ابتدا باید اطلاعاتی جامع و مفصل پیرامون همه روشهای ارتباطی در اختیار والدین قرار گیرد.
– سپس خانواده کودک کم شنو او متخصصین و کارشناسان باید دور هم جمع شوند موقعیت منحصر به فرد کودک بررسی شود و به همه سوالات موجود پاسخ داده شود.مهمترین موضوع در این میان جمع آوری اطلاعاتی دقیق در مورد خود کودک است.همچنین نیمرخ رشد و تحول کودک وهمه اطلاعات مربوط به اولازم است بدست آید.این اطلاعات همراه با مشاهدات والدین به آنها کمک میکند دست به انتخابی آگاهانه بزنند.
رویکرد ارتباطی |
هدف اصلی |
دوزبانگی/دوفرهنگی/زبان اشاره |
تسلط کامل به زبان اشاره پیش از یادگیری زبان گفتاری |
رویکرد شفاهی-شنیداری |
بهبود توانایی گفتاری به ویژه تکیه بر سمعک و دیگر کمک افزارها |
گفتار نشانه ای |
بهبود توانایی گفتاری از طریق استفاده از سمعک. تلفیق در جامعه افراد شنوا. |
رویکرد کلامی – شنیداری |
بهبود توانایی گفتاری جهت توانایی تلفیق در جامعه افراد کم شنوا |
ارتباط کلی |
ایجاد روش آزاد و ساده در ارتباط بدون هیچ محدودیت |
در جدول رویکردهای ارتباطی و فلسفه های آموزشی و زبانها و سیستمهای ارتباطی معمول همراه با تعریف هریک آورده شده است:
صرفنظر از نوع رویکرد و روش ارتباطی ،توافق پژوهشگران براین است که با در نظر گرفتن برخی عوامل میتوان کاری کرد روش ارتباطی موفقی داشته باشیم(Stredler Brown,2002).مهمترین عامل ،دسترسی زودهنگام کودک به ارتباطی کامل و بکارگیری تمام و کمال آن روش ارتباطی است.بسیار مهم است کودک افرادی را هم در خانواده و هم در بیرون خانواده به عنوان الگو در دسترس داشته باشد که از همان روش ارتباطی استفاده کند.در مورد نوزادان و خردسالان کم شنوا لازم است زمان زیادی جهت آموزش استراتژی های مورد استفاده به آنان اختصاص داده شود تا ضامن موفقیت برنامه باشد.همچنین کارشناس مربوطه باید کاملا به کار خود و روش ارتباطی مورد نظر وارد باشد.مشارکت والدین نیز بسیار حائز اهمیت است.
